Çocuğunuzun Kişiliğini Tanımak

Herhalde farketmişsinizdir, herkesin kendi kişiliği var. Hepimiz "aynı" insan değiliz. Etrafımızda olanları aynı şekilde algılamıyoruz. Çocuklarınız da buna dahil.

Çocuğunuzun kişiliğinde keşfetmek için açıkça zorunlu bir ilgi duyacağınız belli şeyler olacaktır. Kendisini sakinleştirmeyi öğretirken, müdahale edebilir misiniz? Eğer edebilirseniz hangi noktada? Bunun gibi kişilik özellikleri genellikle yaşamının ilk yıllarında keşfedilir. Bu kişilik özelliklerini keşfetmeniz ve kişilik detayları çocuğunuza ebeveynlik yaparken ölçülebilir şekilde size yardımcı olabilir.

Şema Teorisi diye bişey var. Bu teori esasen şöyle diyor: Hepimizin "gerçek nedir" ve "dünya nasıl işler " le ilgili kendi versiyonlarımız vardır. Şemalarımız hayat deneyimlerimizden etkilenir. Her insanın hayatta kendi deneyimleri var. Bu nasıl iki insanın aynı olayı yaşayıp farklı şekilde anlattığını da açıklıyor. Her hikayenin 3 şekli varmış; sizin gördüğünüz, onların gördüğü ve gerçek.

Tanıştığı insanların kişiliklerini çok iyi değerlendiren bir arkadaşım vardı. Sonradan evlendik o arkadaşımla. Arkadaşlık ettiği insanların güçlü ve zayıf yanlarını çok hızlı bir şekilde tanır. Bu özelliğini teknolojik aletlerde de kullanabiliyor, neyse.

Hepimiz doğal olarak bu tip özellikleri tanımaya eğilimli değiliz. Olsak bile, eğiliminizi biraz bilgi ile geliştirmek akıllıca olur. Başkalarının kişiliklerini daha iyi anlamak için yardımcı olabilecek birçok kitap da var.

Çocuklarımızı anlamayı öğrenirken, önce kendimiz ve eşimiz hakkında öğrenmemiz çok yardımcı oluyor. Çocuklarınız sizden veya eşinizden de özellikler ve alışkanlıklar kazanacaktır. Ama tabii ki kendi kişiliği de olacaktır. Sonuçta çevresinden öğrendikleri ve kendi kişiliğinin karışımı bir yapısı olacaktır.

Anlayacak İyi Şeyler
Ailenizin üyeleri ile ilgili keşfedeceğiniz birçok iyi şey vardır. Aşağıda bazı örnekler bulacaksınız.

* Doğum sırası. Doğum sırasının kişiliğiniz üzerinde etkisi olduğunu bilin. Herkes her özelliği göstermez, fakat kesin eğilimler vardır. Ben mesela en büyük çocuk tanımına tamamen uyuyorum. Ailedeki her konumdan gelen zayıflıklar ve güçlü yanlar vardır. Bunları not etmek yardımcı olur. Aynı zamanda doğum sırası üzerinde anne/baba çocuk ilişkisi açısından özel dinamikler vardır. Örneğin, en büyük çocuk olan bir ebeveyn en büyük çocuğu ile çatışacaktır.

*Sevgi Dili. Hepimiz sevgiyi başka şekilde tanırız. Aynı zamanda hepimiz farklı şekilde gösteririz. Annem sevgisini hediye alarak gösterir. Babam karda kışta biz dışardaysak sürekli bizi arayarak gösterir. Cocam sevgisini hareketle gösterir. Ben kaliteli zaman geçirerek, sohbetle, paylaşarak gösteririm. Aile üyeleriniz nasıl sevgi gösteriyor, sevgiyi nasıl kabul ediyor farkında olun. Bu bilgi sevgiyi gösterdiklerinde ve nasıl onlara sevgi göstericeğinizi bilmekte çok faydalı olur.

* İçe Kapanık / Dışadönük : İçe Kapanık terimine birçok negatif anlam yüklenmiş gibi görünür. İçe Kapanık olmak negatif bir özellik değildir. Anti-sosyal olduğunuzu veya insanları sevmediğinizi göstermez. Sadece yalnız vakit geçirmekten hoşlandığınız ve enerjinizi burdan aldığınız anlamına gelir. Büyük kalabalıklar sizi güçsüzleştirir. Küçük daha samimi gruplardan hoşlanırsınız.

Dışadönükler tam tersine, büyük gruplardan enerjisini alır ve çok fazla yalnız kaldığında güçsüzleşirler. Dışa dönükler özel durumlarda yalnız bırakılmalı ve içe kapanıklar da özel durumlarda büyük grupların içinde olmalıdır. Buna da ihtiyaç duyarlar. Çok dışadönük gözükmeme rağmen ben baya içe kapanık birisiyim mesela. Dışarı çıkıp insanlarla birlikte olmaktan hoşlanırım ama kalabalıkları sevmem. İnsanlara sorunlarımı hiç anlatmam. Bir kere eve geldim mi uzun saatler dışarı çıkmaya hazır olmam. Kendime ait bir dünyam var ve yalnız vakit geçirmekten çok hoşlanırım ve buna ihtiyaç duyarım.. Dışarda tanımadıklarımla konuşmam, soğuk görünürüm. Eşim de bana benziyor. Küçük gruplarla samimi ortamları tercih ederiz. Ama kızımız sanırım çok farklı olacak. Şimdiden etrafdaki insanlara sırıtarak yürüyor ve kendine baktırana kadar onlara gülüyor. Herkesle iletişime girmeye çalışıyor. Yolda yanından geçenlere el sallayıp, gülerek sevimlilik yapıyor. Arkadaşlarına gidip sarılıyor. Çocuğunuzda bunu anlayabilmeniz çok önemli çünkü kendisi için rahatsız durumlarda ona yardımcı olabilirsiniz.

* Kişilik profilleri. Hepimiz renk kodunu duymuşuzdur (kırmızı, mavi, sarı, beyaz). Bu konuda başka kitaplar da mevcut.

Yardımcı olabilecek kitaplar
Türkçe kaynaklarda da güzel kitaplar mevcut araştırıp bulabilirsiniz. Ben bir ingilizce kitap okudum. İngilizcesi olanlar için bana eşim ve benim kişiliklerimiz ve disiplin stillerimiz hakkında çok şey öğretti. Adı On Becoming Preschoolwise, imkanı olanlar için tavsiye ederim.. Siz de bana Türkçe bir kitap önerirseniz çok sevinirim.

İletişimle ilgili de
Leyla Navaro'nun Beni Duyuyor musun? ve
Marshall Rosenberg'ün Şiddetsiz İletişim isimli kitapları öneririm.

Çocuklarınıza Uygulamak
Bu başlıkda çok bilgi ve çok düzenleme var. Ve daha çoğu, bu tip şeyleri çocuklarınıza uygulamak zordur. Çocuğunuzun kişilik sorularına cevap vermesi zordur. Yine de okuyup bazı fikirler edinebilirsiniz. Kendinizi bilmek çocuklarınızla ilgili özellikleri tanımak için yardımcıdır.
Mesela ben kuralları çok sevmem. Toplum kuralıymış, kim birşey dermiş çok umursamam. Eşim de benim gibidir. Mesela annem kural insanıdır. Toplumun söylediklerini kuralları çok umursar. Bu da aramızda problemler çıkmasına sebep olurdu. Kurallara farklı bakmak çocuklarla probleme neden olur bu yüzden çocuklarınızın sizden farklı olduğunu kabul edin ve onun kişiliğine göre disiplin yaratmaya çalışın.

Eğer çocuğunuz hiçbirşey kaçırmak istememek gibi bir ilk çocuk özelliği taşıyorsa. Olayın dışında kalmaktan nefret ediyorsa ve doğduğundan beri böyleyse. Kendi kendine oyun oynamakta zorlanabilir. Hatta bir çocuğunuz daha varsa büyük çocuğunuzda pekçok büyük kardeşin olduğu gibi kendini "üçüncü ebeveyn" sanma olayı olabilir. Küçük kardeşini korumak ve ona yol göstermenin hakkı ve görevi olduğunu düşünecektir.

Eğer çocuğunuzun sevgi dili fiziksel yakınlıksa, sarılmayı, öpmeyi seviyorsa, üzgün olduğu zaman çoğu zaman onu sadece tutmanız ve sarılmanız yeterli olacaktır. Sizin sevgi diliniz fiziksel yakınlık değilse bile onunkine göre davranmalısınız. İstediği fiziksel yakınlığı ona vermelisiniz ki ne kadar sevildiğine hiç kuşkusu olmasın.

Çocuklarınızın kişiliğini tanıdıkça, kendi kendine oyun, uyumak ve disiplin gibi hedeflere ulaşmak konusunda yardım için gerekli hareketleri daha iyi değerlendirebilirsiniz. Kişilik eğilimlerinin kötü davranışlar için bir bahane olmasını istemezsiniz. "En büyük olduğu için otoriter davranıyor." Doğru, fakat bu otoriter olmanın iyi bir yol olduğunu göstermiyor. Bunu küçük arkadaşlarına anlatamazsınız ve "Lütfen bana biraz daha hükmet" demelerini bekleyemezsiniz. Kişiliklerle gelen bu zayıf yönü törpülemekte çocuğunuza yardım edebilirsiniz.

İnsanlarla ilişki kurarken platin kuralı unutmayın. Altın kural; sana nasıl davranılmasını istiyorsan, başkalarına da öyle davranmaktır fakat platin kural da başkalarına, kendilerine nasıl davranılmalarını istiyorlarsa öyle davranmaktır.